Specyfika doręczeń przy rozwiązaniu stosunku pracy z art. 52 k.p.
Jak doręczyć oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia z art. 52 § 2 k.p.? Za pośrednictwem operatora wyznaczonego czy tzw. przesyłki kurierskiej? Który sposób doręczenia lepiej zabezpieczy interes Pracodawcy przy rozwiązaniu umowy o pracę?
Wyboru sposobu doręczenia przesyłki, jest decyzją Kadr danego Pracodawcy, natomiast Radca Pracy zaleca skorzystanie z operatora wyznaczonego – Poczty Polskiej, zamiast usług kurierskich innej firmy czy operatora. Oczywiście w takim przypadku, układ terminów związanych z konsultacją z ZOZ i spełnieniem innych wymogów, przy zachowaniu terminów awizo, sprawia że Pracodawca może zbliżyć się z rozwiązaniem do końca terminu przewidzianego w art. 52 § 2 k.p., albo nawet lekko go przekroczyć, ale jest to sytuacja znana orzecznictwu i doktrynie prawa pracy, rozstrzygana na korzyść Pracodawcy. Zostanie to przedstawione za pomocą przykładów i konkretnych orzeczeń poniżej.
I. Moment doręczenia pracownikowi oświadczenia pracodawcy
Kluczowy dla określenia tego momentu jest relatywnie niedawny Wyrok SO w Sieradzu z 30.11.2023 r., IV Pa 35/23. Zgodnie z jego treścią, jeżeli pracownik, mając realną możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę, celowo nie odbiera przesyłki zawierającej to oświadczenie, należy uznać, że zostało mu ono skutecznie złożone. Możliwość zapoznania się z wypowiedzeniem zachodzi w momencie, gdy pismo zostanie faktycznie przekazane adresatowi, a w przypadku awizowania — wtedy, gdy adresat ma realną możliwość udania się na pocztę. Jeśli nadawca listu przedstawił dowód nadania przesyłki w urzędzie pocztowym i adresat został zawiadomiony.) nadejściu tej przesyłki (w tym także poprzez awizo) oraz miejscu jej odbioru, to przyjąć należy, że miał on możliwość zapoznania się z jej treścią. Niewątpliwe jest, że przy normalnym toku rzeczy doręczenie pisma zawierającego oświadczenie woli powinno nastąpić niezwłocznie.
Tym samym doręczenie listu zawierającego rozwiązanie umowy o pracę następuje najpóźniej w dniu następnym po dokonaniu awizo.
A. Związany z orzeczeniem przykładowy stan faktyczny:
Pracownica została zwolniona dyscyplinarnie z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych w postaci rażącego niedopełnienia obowiązków służbowych. Ponieważ w tym czasie przebywała na zwolnieniu Lekarskim, oświadczenie o rozwiązaniu umowy zostało jej wystane przesyłką poleconą. Pracownica, pomimo świadomości o awizowaniu przesyłki, nie odbierała jej z poczty. W dniu, w którym wreszcie ją odebrała, jej zdaniem upłynął już miesięczny termin na złożenie oświadczenia o zwolnieniu dyscyplinarnym (art. 52 KP). Wytoczyła więc przeciwko pracodawcy powództwo o przywrócenie do pracy oraz wynagrodzenie za czas pozostawiania bez pracy. Sąd I instancji oddalił powództwo kobiety, natomiast Sąd II instancji zmienił wyrok i przywrócił pracownicę do pracy oraz zasądził wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Na skutek skargi kasacyjnej byłego pracodawcy SN uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Sąd II instancji wydał już jednak ponowny wyrok w sprawie i śladem oceny dokonanej przez SN oddalił powództwo.
B. Stanowisko doktryny:
Zarówno orzeczenie SN, jak i ponowne orzeczenie Sądu Okręgowego w tej sprawie należy uznać za słuszne w okolicznościach faktycznych sprawy. Mimo iż przepisy nie regulują precyzyjnie, w jakim momencie następuje złożenie oświadczenia woli drugiej stronie, niewątpliwe jest,. iż zgodnie z art. 61 § 1 k.c. oświadczenie o wypowiedzeniu zostaje złożone z chwilą, gdy doszło do pracownika w taki sposób, że mógł on zapoznać się z jego treścią. O złożeniu oświadczenia woli decyduje więc moment, w którym adresat mógł zapoznać się z jego treścią, nawet jeżeli tego nie dokonał. W praktyce zdarza się, że pracownicy, którzy spodziewają się korespondencji od pracodawcy zwierającej oświadczenie o rozwiązaniu umowy, celowo odmawiają odbioru korespondencji czy też opóźniają jej odbiór (ze względu np. na ustawowy termin na złożenie oświadczenia o rozwiązaniu bez wypowiedzenia). W ten sposób liczą na to, że ich stosunek pracy będzie trwał dalej lub że do rozwiązania umowy dojdzie z naruszeniem przepisów. Zgodnie bowiem z art. 52 § 2 k.p. rozwiązanie umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym nie może nastąpić po upływie jednego miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiedzy co do dopuszczenia się przez pracownika naruszenia uzasadniającego zwolnienie. Wypowiedzenie dokonane po jego upływie może zostać uznane za naruszenie przepisów o rozwiązywaniu umów i skutkować przywróceniem pracownika do pracy lub zasądzenia na rzecz pracownika odszkodowania. Pracownik może więc świadomie i celowo dążyć do nieodbierania nadanej do niego przesyłki, aby minął już 30-dniowy termin od dowiedzenia się przez pracodawcę o zdarzeniu uzasadniającym wypowiedzenie dyscyplinarne.
“Czy przesyłka dojdzie na czas?”
“Co gdy pracownik, jej celowo nie odbiera?”
Jeżeli jednak adresat celowo nie podejmuje przesyłki pocztowej zawierającej oświadczenie woli i nie istnieją obiektywne i uzasadnione przyczyny braku odbioru korespondencji lub opóźniania jej odbioru, to dochodzi do skutecznego doręczenia oświadczenia. Adresat ma możliwość zapoznania się z treścią korespondencji już w momencie, gdy pismo zostanie faktycznie mu przekazane (nawet jeżeli odmówi odbioru lub zaniecha zapoznania się z jego treścią), a jeśli doszło do awizowania – wtedy, gdy adresat ma realną możliwość udania się na pocztę, tj. co do zasady w dniu następnym po pierwszej awizacji.
W starszym orzecznictwie SN wskazywał, że za datę doręczenia pisma w ramach tzw. doręczenia zastępczego należy przyjąć datę, w której upłynął termin do odbioru złożonego pisma w urzędzie pocztowym, jeżeli przed upływem tego terminu adresat nie zgłosił się po odbiór. Po wielu latach SN zaczął jednak dostrzegać nadużycia po stronie pracowników i w najnowszym orzecznictwie wyraża stanowisko, iż nie można uzależniać daty złożenia oświadczenia od subiektywnej woli adresata, który może celowo zwlekać z odbiorem przesyłki. Nie można zatem przyjmować, że adresatowi oświadczenia o wypowiedzeniu przysługuje uprawnienie do odebrania przesyłki je zawierającej w dowolnym, dogodnym dla siebie terminie (tak SN w wyroku z: 17.6.2009 r., IV CSK 53/09, Legalis; 20.5.2015 r., I CSK 547/14, ,Legalis oraz w postanowieniu z 16.3.2022 r., II CSKP 239/22, Legalis). Należy zatem kierować się założeniem, iż doręczenie pisma zawierającego oświadczenie woli powinno nastąpić niezwłocznie. Tym samym dniem rozwiązania umowy o pracę (dniem doręczenia oświadczenia w tym zakresie) nie jest dzień, w którym odebrana została przesyłka na poczcie, ani tym bardziej dzień upływu terminu na odbiór przesyłki. Uznać należy zatem, że doręczenie przesyłki zawierającej oświadczenie woli wypełnia przesłanki z art. 61 § 1 KC najpóźniej w dniu następnym po dokonaniu awizo.
(Celowe nieodbieranie awizowanej przesyłki a moment złożenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy, Sandra Szilłąk-Bizacka, Katarzyna Stępień, 05.07.2024 legalis.pl/iusfocus)
II. Inne kwestie związane z biegiem terminu korzystne dla Pracodawcy
A. Sanacja przekroczenia terminu ze względu na zasady współżycia społecznego:
Co prawda termin miesięczny uważa się za zachowany, jeżeli najpóźniej ostatniego dnia oświadczenie woli pracodawcy doszło do pracownika w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią (art. 61 kc. w zw. z art. 300 Jednakże, należy podzielić pogląd SN, że w razie nieznacznego naruszenia tego terminu możliwe jest oddalenie roszczenia pracownika z uwagi na sprzeczność z art. 8 (wyrok z 2.12.2014 r., I PK 113/14, LEX nr 1622120).
(K. Jaśkowski [w:] E. Maniewska K. Jaśkowski, Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy, LEX/el. 2024, art. 52.)
B. Początek biegu terminu przy czynach ciągłych:
Ponadto, jeżeli zachowanie pracownika uzasadniające stosowanie art. 52 § 1 k.p., ma charakter ciągły, termin miesięczny liczy się od dnia popełnienia ostatniego czynu, jeśli natomiast ma charakter trwały, od dnia ustania stanu bezprawności. W tym duchu wypowiedział się też Sąd Najwyższy słusznie stwierdzając, że w przypadku ciągłego naruszania obowiązków pracowniczych termin z art. 52 § 2 k. p. rozpoczyna bieg od ostatniego ze zdarzeń składających się na to zachowanie. Z kolei w razie zawinionego niepoddania się przez pracownika kontrolnym badaniom lekarskim pracodawca może stosować art. 52 § 1 pkt 1 k.p. w każdym czasie. Z art. 52 § 2 k.p. – jak to ujmuje Sąd Najwyższy – da się wyprowadzić klarowną sekwencję zdarzeń. Najpierw powinny wystąpić „okoliczności uzasadniające rozwiązanie umowy”, następnie „uzyskanie przez pracodawcę wiadomości”, po czym zatrudniający rozwiązuje umowę o pracę bez wypowiedzenia. Wzorcowo zdarzenia te powinny nastąpić w tej kolejności.
W miesięczny termin określony w komentowanym przepisie wchodzi także trzydniowy okres konsultacji ze związkami zawodowymi przewidziany w art. 52 S 3p. W efekcie nie powoduje on przedłużenia terminu do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Przekroczenie terminu rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę naraża go na uznanie przez sąd roszczeń pracownika. W tym miejscu warto jednak podkreślić, że zgodnie z judykaturą Sądu Najwyższego, jeżeli rozwiązanie umowy o pracę było uzasadnione, ale nastąpiło z nieznacznym naruszeniem terminu z art. 52 § 2 k.p. sąd może oddalić roszczenie o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie, jeżeli stałoby to w sprzeczności ze standardami słuszności przewidzianymi w art. 8 k.p. W takim przypadku sąd powinien uzasadnić, dlaczego przekroczenie terminu uznano za nieznaczne oraz z jakich przyczyn uwzględnienie powództwa pozostawałoby w sprzeczności z art. 8 k.p.
(K. W. Baran [w:] M. Barański B. M. Ćwiertniak, A. kogut, D. Książek, M. Kuba, D. E. Lach, M. Lekston, W. Perdeus J. Piątkowski, R Prusinowski, I. Sierocka, K. Stefański, M. Tomaszewska, M. Włodarczyk, T. Wyka, K. W. Baran, Kodeks prac,. Komentarz. Tom Ż. Art. 1-93. wyd. VI, Warszawa 2022, art. 52.)
C. Początek biegu terminu przy zaniechaniu:
W sytuacji gdy naruszenie obowiązków pracowniczych polega na zawinionym zaniechaniu, mimo obowiązku czynienia, bieg miesięcznego terminu z art. 52 S 2 k.p. należy liczyć odrębnie w stosunku do każdego kolejnego dnia utrzymującego się nieprzerwanie stanu naruszenia (wyrok SN z 22.11.2001 r., I PKN 700/00, OSNP 2003/21, poz. 517).
(Florek, T. Zieliński [w:] D. Dzienisiuk K. Gonem, G. Gozdziewicz, L. Pisarczyk, J. Skoczyński, J. Untershutz, B. Wagner, P. Wojciechowski, L. Florek, T. Zieliński, Kodeks pracy. Komentarz, wyd. VII, Warszawa 2017, art. 52.)
W świetle powyższego wybór operatora wyznaczonego – Poczty Polskiej zdecydowanie przeważa na wyborem innej firmy kurierskiej i w świetle przytoczonych wyżej orzeczeń oraz doktryny prawa pracy nie powinien budować ryzyk w zakresie skuteczności rozwiązania przedmiotowego stosunku pracy.