Polskie przepisy prawa pracy i procedury cywilnej wkrótce przejdą istotne zmiany, które mogą znacząco wpłynąć na przebieg sporów pracowniczych dotyczących przywrócenia do pracy lub uznania wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne. Po odrzuceniu poprawek Senatu w lipcu 2023 r., nowelizacja ustawy oczekuje obecnie na podpis Prezydenta. Kluczowym elementem tych zmian jest modyfikacja art. 477² § 2 Kodeksu postępowania cywilnego (KPC), która zmienia charakter uprawnień sądów pracy w zakresie nakładania na pracodawców obowiązku dalszego zatrudniania zwolnionych pracowników.

Dotychczasowy przepis przewidywał, że w przypadku uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia pracownika do pracy, sąd mógł – na wniosek pracownika – zobowiązać pracodawcę do dalszego zatrudniania powoda do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Takie zobowiązanie miało charakter fakultatywny, a jego nałożenie zależało od oceny sądu. W nowym stanie prawnym, wniosek pracownika o dalsze zatrudnianie stanie się dla sądu wiążący, co oznacza obligatoryjne zobowiązanie pracodawcy do kontynuacji stosunku pracy do momentu uzyskania prawomocnego orzeczenia. Ta zmiana znacząco zwiększy ochronę pracowników przed skutkami zwolnienia z pracy.

“Dodatkowe środki ochrony dla pracowników szczególnie chronionych.”

Nowelizacja wprowadza także nowy przepis – art. 755⁵ KPC – który szczególnie dotyczy pracowników objętych ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy, takich jak kobiety w ciąży, osoby na urlopach związanych z rodzicielstwem, działacze związkowi czy osoby w wieku przedemerytalnym. Przepis ten umożliwia sądowi nałożenie na pracodawcę obowiązku dalszego zatrudniania pracownika szczególnie chronionego już na etapie postępowania zabezpieczającego, a nie dopiero w wyroku.

Podstawą do zastosowania zabezpieczenia będzie jedynie uprawdopodobnienie roszczenia, a sąd może odmówić jego udzielenia jedynie w przypadku oczywistej bezzasadności żądania. Co istotne, nowe przepisy znajdą zastosowanie także w już toczących się sprawach, umożliwiając pracownikom szczególnie chronionym złożenie stosownych wniosków na każdym etapie postępowania.

Konsekwencje dla pracodawców

Zmiany wprowadzone w KPC wprowadzają istotne obciążenia dla pracodawców. Nawet jeśli sąd drugiej instancji uwzględni apelację i oddali powództwo pracownika, pracodawca do momentu prawomocnego zakończenia postępowania będzie zobowiązany do dalszego zatrudniania pracownika. W przypadku szczególnie chronionych pracowników, pracodawcy przysługuje zażalenie na postanowienie o zabezpieczeniu, a także możliwość żądania uchylenia zabezpieczenia, jeśli zaistnieją przesłanki do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Nowelizacja rodzi obawy wśród pracodawców, zwłaszcza w kontekście kosztów zatrudnienia pracowników, których roszczenia zostaną ostatecznie oddalone. Brak regulacji dotyczących zwrotu kosztów oraz obowiązek dalszego zatrudniania pracowników, którzy naruszyli podstawowe obowiązki pracownicze, mogą prowadzić do zwiększenia ryzyka gospodarczego po stronie pracodawców.